Öyle anlamsız sözlerimiz var ki, anlamsızlığı ve yanlışlığı baştan belliyken birçok insan yaptığı yanlışı bu yanlış sözlerin arkasına gizlemeyi marifet sanıyor. “Akarsu mundar tutmaz.” Kim demiş akarsu mundar tutmaz diye, Gediz de akıyor ama bal gibi mun
Öyle anlamsız sözlerimiz var ki, anlamsızlığı ve yanlışlığı baştan belliyken birçok insan yaptığı yanlışı bu yanlış sözlerin arkasına gizlemeyi marifet sanıyor.
“Akarsu mundar tutmaz.” Kim demiş akarsu mundar tutmaz diye, Gediz de akıyor ama bal gibi mundar tutuyor. Sen köyün bütün pisliğini dereye akıt, aşağısından da “akarsu mundar tutmaz” diyerek su iç, olur mu hiç… “Paran çoksa kefil ol, vaktin çoksa şahit ol.” Bunu atasözü diye kullananın aklına şaşarım. Kimseye kefil olmayacaksın. Kimseye şahitlik yapmayacaksın demek isteniyor. İnsanlara yardımcı olmamak insanlık mı? Bedri Baykam’ı bir kültür sanat düşmanı, sanatçı düşmanı yol ortasında bıçaklıyor, bir araba alıp hastaneye yetiştirmiyor. Nasıl insanlar olduk anlamak mümkün değil. Sanatın içine tükürenler, heykelleri kıranlar kırdıranlar, sanatçıları bıçaklayanlar çoğalırken çağdaşlıktan nasıl söz edebiliriz. Bildiğini gördüğünü söylememeyi doğru bir davranış sayan, yaralıyı görmezlikten gelen, haksızlıklara karşı durmayan insanın insanlığından kuşku duyulmalıyız hepimiz. Paran var yardımcı olmayacaksın. Bileceksin, göreceksin ve söylemeyeceksin bunun neresi insanlık be… Üç maymunu bilirsiniz. “Görmedim, duymadım, söylemedim” diyen üç maymunu. Biz insanız maymun değiliz ki, Göreceğiz, duyacağız ve söyleyeceğiz… “Kadının karnından sıpayı, sırtından sopayı eksik etmeyeceksin” demiş densizin birisi. Bunu söyleyenin sırtını sopadan eksik etmemek gerekmiyor mu?Böyle gerçeği yansıtmayan aykırı sözler neden söylenir durulur bilemiyorum. Bu sözlere itibar eden insanda, toplum da hastalıklıdır bence.
Birbiriyle çelişen o kadar çok söz var ki, insanlar işine geleni kullansın diye söylenmiş sanki. Sizin de bulduğunuz birçok örnek vardır. Ben ak denileni kara diyen sözlerden bazılarını aktarayım size:
'damlaya damlaya göl olur' / 'taşıma suyla değirmen dönmez'
'iyi insan lafın üstüne gelir' / 'iti an çomağı hazırla'
'bir elin nesi var iki elin sesi var' / 'nerde çokluk orda bokluk'
'fazla mal göz çıkarmaz' / 'azıcık aşım ağrısız başım'
'söz gümüşse, sükut altındır' / 'sükut ikrardan gelir'
'harama uçkur çözülmez' / 'güzele bakmak sevaptır'
'iki gönül bir olunca samanlık seyran olur' / 'iki çıplak bir hamama yakışır'
'bülbülün çektiği dili belası' / 'bilmemek ayıp değil sormamak ayıp'
'eğri otur doğru söyle' / 'doğru söyleyeni dokuz köyden kovarlar'
'düşenin dostu olmaz' / 'dost kara günde belli olur'
'erken kalkan yol alır ' / 'acele işe şeytan karışır'
'birlikten kuvvet doğar' / 'körler sağırlar, birbirlerini ağırlar'
'tatlı dil yılanı deliğinden çıkarır' / 'lafla peynir gemisi yürümez'
'ya olduğun gibi görün ya göründüğün gibi ol' / 'hocanın dediğini yap, yaptığını yapma"
'iyilik yap denize at' / 'merhametten maraz doğar"
'yüzü güzel olanın huyu da güzel olur' / 'yüzü güzel olanı değil huyu güzel olanı sev"
'akıl akıldan üstündür' / 'aklın yolu birdir"
'acı patlıcanı kırağı çalmaz' / 'yaşın yanında kuru da yanar"
'zorla güzellik olmaz' / 'zora dağlar dayanmaz"
'eski dost düşman olmaz' / 'güvenme dostuna saman doldurur postuna"
'harama el uzatılmaz' / 'üzümünü ye bağını sorma'
Öyle özlü sözler var ki, insanlar işine geleni kullanıp, yaptığının doğruluğunu göstermeye çalışıyor. Kefil olmuyor, söylenmiş atasözüyle yaptığının doğruluğunu anlatmaya çalışıyor.
Kim demiş “düşenin dostu olmaz.” diye. Bu anlamsız bir sonucu baştan kabullenmek değil de ne? Düşenin dostu olmalı. Dost dediğin, arkadaşı düştüğünde ona sahip çıkmalı. Niye “Gerçek insan düşene el uzatandandır.” Demiyoruz da, niye “düşenin dostu olmaz” sözünden güç alarak, düşenden uzak duruyoruz? Atasözü diye söylediklerimizin çoğu, bırakın atasözü olmayı, kamyon arkası yazısı bile olamaz. Atasözü diye söylenenleri yeniden gözden geçirmeliyiz. Anlamsız olanları kullanmak bir yana kullananlara da itibar etmemeliyiz. Benim bir çırpıda aklıma gelenler bunlar. Düşünsek “Akarsu mundar tutmaz” gibi yüzlerce anlamsız söz bulabiliriz.Damlaya damlaya oluşmuş bir göl göreniniz var mı bilmiyorum ama ben damlaya damlaya tükenmiş heba olmuş suları çok gördüm.
