Metallica’nın ünlü ‘One’ şarkısını ve klibini bilirsiniz. One’da anlatılan asker 1. Dünya Savaşı’nda bir bomba nedeniyle bütün uzuvlarını kaybeden bir savaş gazisidir. Size o şarkının ve klibin yapılmasına neden olan kitabı tanıtacağım. Sava
Metallica’nın ünlü ‘One’ şarkısını ve klibini bilirsiniz.
One’da anlatılan asker 1. Dünya Savaşı’nda bir bomba nedeniyle bütün uzuvlarını kaybeden bir savaş gazisidir.
Size o şarkının ve klibin yapılmasına neden olan kitabı tanıtacağım.
Savaşın soğuk ve insanlık dışı yüzünü, anlamsızlığını ve insan ruhunda yarattığı yıkımı bundan daha çarpıcı anlatan bir kitap olduğunu sanmıyorum.
Dalton Trumbo, “Savaş Sahiden Bitti mi-Johny Got It is Gun” adlı romanında Amerikalı bir 1. Dünya Savaşı gazisinin hastanede geçirdiği yılları anlatır.
Kolları omuzlarından, bacakları baldırlarının üst kısmından kesik, suratı paramparça olmuş, göremeyen, duyamayan, konuşamayan, yüzünün olduğu yerde maskeyle örtülmüş bir çukur bulunan bir gazidir bu. Yalnızca beyni ve iç organları çalışan bir insan.
Yıllarını geçirdiği bu hastanede önce ne durumda olduğunu anlaması zaman alır. Durumun korkunçluğunu kavramasıyla tek amacı dış dünyayla iletişime geçmek olur. Bu arada gördüğü rüyalar ve hayal dünyasındaki geriye dönüşlerle gencin yaşamı ve buraya nasıl geldiği anlaşılır.
Dış dünyayı algılamasındaki tek araç titreşimlerdir. Çevresinin yaydığı titreşimlerle nerede olduğunu anlar ve yeni bir zaman algısı yaratarak hayata tutunmaya çalışır. Kendini öldüremediği için tek seçeneği budur. “Neredeyim”, “ne oldum”, “neden” soruları aslında insanlığın düştüğü durumun sorularıdır.
Yıllarca tek amacı dış dünyayla iletişim kurmaktır ve bunu başarır:
Mors alfabesiyle.
Yastığa vurduğu kafasını kullanarak…(Metallica hayranları klipteki gazinin hasta yatağında başını yastığa vuruşlarını hatırlayacaktır.)
İletişime geçmeyi ve dış dünyaya kendisini ifade etmeyi başarır.
Ama bunu başardığında karşısında yine insanlığın acımasız yüzünü görür…
Mükemmel bir anlatım, çarpıcı bir son…
Roman zamanının ve günümüzün en güçlü savaş karşıtı romanı.
Amerika’da anti-komünizm fırtınası estiği yıllarda McCarthy’nin ‘cadı avı’nın kurbanlarından olan Trumbo aklandıktan sonra bu romanı yazar ve sonra senaryolaştırarak kendi yönetmenliğinde sinemaya aktarır. Film 1984’de Belgrad Festivaller Festivali’nde birincilik ödülünü kazanır.
Kitabın ve filmin etkisi öylesine büyük olur ki, Metallica “One” şarkısını bu romandan sonra yazar ve video klipleri için de bu filmin haklarını satın alıp oradan görüntüleri klipte gösterirler. Klipteki savaş ve hastane görüntüleri romanın filminden alıntıdır.
Roman savaşın yarattığı yıkımı öylesine vurucu veriyor ki, okurken bir kabus görür gibi oluyorsunuz ve uyandığınızda, romandaki kahramanın göğsüne kondurulan o madalyanın soğukluğunu kendi bedeninizde hissediyorsunuz.
Şarkının sözlerinin bir bölümü bile romanda anlatılan savaşın dehşetini çok güzel özetliyor…
“Karanlık
Beni hapsediyor
Tek gördüğüm
Saf korku
Yaşayamıyorum
Ölemiyorum
Kendimde hapsoldum
Vücudum zindanımdır
Mayın
Görüşümü aldı
Konuşmamı aldı
Duymamı aldı
Kollarımı aldı
Bacaklarımı aldı
Ruhumu aldı
Beni cehennemde yaşamla bıraktı.”
Romanı okuduğunuzda, klibin ve şarkının sözlerinin de size daha anlamlı geleceğini düşünüyorum.
Barışı görebilmek için yıkımı kavrayabilmek gerek.
Olağanüstü bir yapıt…
Savaş Sahiden Bitti mi?- Dalton Trumbo
Yılmaz Yayınları
