<span style="font-size:16px"><span style="font-family:trebuchet ms,helvetica,sans-serif">Çocuklarınızı götürdüğünüz parkların zeminlerine bugün daha dikkatli bakın. Parkın zemininde kum ya da toprak mı var yoksa lastik bir malzeme mi? Uzmanlar oyun parklarına döşenmiş plastik malzemelerin, astım ve kanser riskini artırdığı konusunda uyarıyor. Peki bilimsel araştırmalarla da desteklenen bu uyarı ile ilgili tehlikenin boyutları ne düzeyde?<br /> Oyun parklarının zemininde insan yapımı kaplama malzemelerinin kullanımı son yıllarda ciddi bir artış gösterdi. 1960’lı yıllarda ilk olarak spor sahaları için geliştirilmiş olan bu suni yüzeylerin oyun parklarında da kullanılmaya başlamasının en önemli sebeplerinden biri özellikle açık alan oyun parklarının az olduğu şehir merkezlerinde çocuklara dışarıda daha çok fiziksel aktivite yapma imkanı sağlamaktı. Şimdi neredeyse bütün oyun parkları bu malzemelerden yapılıyor. Çocukların ayaklarını çimlere, toprağa basma imkanı yok gibi…<br /> Ev ve ofis tasarımının yanı sıra çocukların yaşam alanlarını da tasarlayan Mimar Funda Varlık ile İç Mimar Oya Çavdar, çocuklarımızın sağlığını yakından ilgilendiren araştırmaların detayları hakkında önemli bilgiler verdi:<br /> “Çocukların, evlerinin bahçesinde ya da parklarda araba lastiğinden yapılmış salıncaklara bindiği zamanları hatırlıyor musunuz? O lastikler şimdi başka ve büyük olasılıkla zarar verici bir amaç için kullanılıyorlar. Geri dönüştürülmüş araba lastikleri çocuk oyun parklarının yer kaplaması için en çok tercih edilen malzemeler haline geldiler.<br /> <br /> <strong>KANSERE YAKALANMA RİSKİNİ ARTIRIYOR</strong><br /> Araba lastikleri kauçuk ağacından elde edilmiş doğal kauçuk içermekle birlikte, aynı zamanda ftalatlar (bunlar hormonları etkileyen kimyasallar), polisiklik aromatik hidrokarbonlar (PAH’ler), uçucu organik bileşikler (VOC’ler) ve sağlık üzerinde olumsuz etki yapan ya da yaptığından şüphe duyulan diğer bazı kimyasallar içeriyorlar. Örneğin, PHA’ler petrol, gaz, kömür ya da çöp atıkları yandığında ortaya çıkan doğal ya da insan yapımı kimyasallar. ABD Çevre Koruma Ajansı’na (EPA) göre PAH’lerle kirlenmiş bir havayı solumak kişinin kansere yakalanma riskini arttırıyor. Toksik Maddeler ve Hastalık Kayıt Ajansı’na (ATSDR) göreyse PAH’ler kişinin hem kansere yakalanma riskini hem de yeni doğan bebeklerdeki doğum kusurları riskini arttırıyor.<br /> 2010 yılında EPA çeşitli devlet ve federal ajanslardan temsilcilerin katıldığı bir toplantı organize etti ve bu toplantıda zeminleri geri dönüştürülmüş lastikten yapılmış oyun parklarında kimyasallara maruz kalmanın güvenli sınırı nedir konusu ve bu konuyla ilgili daha fazla araştırma yapabilme imkanları tartışıldı. Laboratuvar bulgularına dayanarak, “PAH’leri solunum yoluyla vücuda almanın ve bu kimyasallara temas etmenin insanlarda kanser gelişimiyle ilgisi olduğu” sonucuna varıldı. Californiya Çevre Koruma Ajansı (OEHHA) tarafından 2007 yılında geri dönüştürülmüş lastiklerden yapılmış park zeminlerinin çocukların sağlığı üzerindeki potansiyel zararlarını değerlendirmek için laboratuvar çalışmaları yapıldı. Araştırmalardan biri çocukların ufalanmış lastik parçalarını çiğneyerek veya onlara dokunarak ya da dokunduktan sonra ellerini ağızlarına götürerek bu materyallerle temas etmelerinin ardından salınan ve çocuklara zarar verebilecek kimyasal seviyelerini değerlendiriyordu. Alınan numunelerinde “krizen” olarak bilinen PAH’lerden biri OEHHA tarafından öngörülen risk seviyesinin üzerinde çıktı ve dolayısıyla bu durum da çocuklarda kanser gelişimi riskini arttıran bir faktör olarak kabul edildi.<br /> <br /> <strong>25 DERECEDE BİLE HAVAYA KARIŞIYOR</strong><br /> İspanya’da 2012 yılında yapılan bir araştırmada çocuk oyun parklarının zeminlerinden alınan lastik malçların çoğunda yüksek seviyelerde zararlı kimyasallar olduğu sonucuna varıldı. Bu araştırma kapsamında şehir merkezi sayılabilecek yerlerdeki dokuz parktan 21 numune alındı. Yapılan analizler sonucu bütün numunelerin en az bir tehlikeli kimyasal içerdiği ve birçoğunun da yüksek seviyelerde birkaç PAH kimyasalı içerdiği tespit edildi. Tanımlanan bazı PAH’ler sıcağın etkisiyle havaya karışabilen maddelerdi, ki bu da çocukların bu maddeleri solunum yoluyla vücutlarına alma riskini doğuruyordu. Havaya karışma durumunun gerçekleşmesi için gereken sıcaklık seviyesi bazı kimyasallar için çok yüksek olsa da (60 ºC gibi), birçok kimyasalın daha düşük sıcaklıklarda (25 ºC gibi) havaya karışması mümkün. Araştırmacılar geri dönüştürülmüş lastikten yapılan oyun parkı zeminlerine “bir sınırlama getirilmesi ya da bazı durumlarda bu tür zeminlerin tamamen yasaklanması” sonucuna vardılar.<br /> <br /> <strong>ASTIMA SEBEP OLUYOR, DERİYİ VE GÖZLERİ TAHRİŞ EDİYOR</strong><br /> 2015 yılında yapılan bir araştırmada lastik parçalarından okul spor sahalarını yapan beş farklı firmadan alınan beş numunede bulunan kimyasallar ve içinde çocuk oyun parklarının zeminlerinde kullanılacak lastik malç olan açılmamış dokuz torbadan dokuz farklı numune analiz edilmiş. Araştırmacılar numunelerde 96 çeşit kimyasal bulmuşlar. Daha önceden test edilmiş kimyasallardan yüzde 20’sinin kansere yol açma ihtimali olduğu ve kimyasalların büyük kısmının da tahriş ediciler (irritantlar) yani vücudun tepki vermesine sebep olan maddeler olduğu belirlenmiş. Bunlardan yüzde 24’ünün astıma sebep olabilen solunum yolları tahriş edicileri, yüzde 37’sinin deride tahriş edici etki bıraktığı ve yüzde 27’sinin de gözlerde tahriş edici etki yaptığı sonucuna varılmış.<br /> ABD Hükümeti 2016 yılının Şubat ayında geri dönüştürülmüş lastik parçalarının kullanımının insan sağlığı üzerindeki risklerini daha iyi anlamak için yeni bir eylem planı açıkladı. Bu eylem planı çerçevesinde ABD Hükümeti'nin dört ajansı görevlendirildi: Bunlar EPA: Hastalıkları Kontrol ve Önleme Merkezi (CDC), ATSDR ve Tüketici Ürünleri Güvenliği Komisyonu (CPSC). Bu kurumlar 2016 yılı sonu itibariyle taslak bir rapor yayınlayacaklar.<br /> <br /> <strong>ÇOCUĞUNUZU O PARKLARA GÖTÜRMEYİN</strong><br /> Bütün bu anlatılanlar ışığında çocuklarınızı oyun parklarındaki zararlı kimyasallardan nasıl koruyabilirsiniz? Mimar Funda Varlık ile İç Mimar Oya Çavdar, bu konuda şu tavsiyelerde bulundu: Çevrelerindeki kimyasallara maruz kalmanın yetişkinlere göre çocuklara daha çok zarar verdiğini unutmayın çünkü küçük bedenlerde maruz kalınan kimyasal oranları daha yüksek oluyor ve vücutları hala gelişme aşamasında. Bu nedenle zararlı olduğu bilinen ya da öyle olduğundan şüphe duyulan kimyasallarla çocuğunuzun temasını ciddi ölçüde azaltmanız (mümkünse tamamen bitirmeniz) çok önemli. Yaşadığınız yerde birden fazla oyun parkı varsa çocuğunuzu zemini geri dönüştürülmüş lastik parçalarından yapılmış olan parka götürmeyin.<br /> <br /> <strong>KIYAFETLERİNİ EVE GİRMEDEN ÇIKARIN, ELLERİNİ YIKAYIN</strong><br /> Çocuğunuz parktan eve döndüğünde, üzerinde ufalanmış lastik parçaları görürseniz, çocuğunuz eve girmeden kıyafetlerini çıkarın. Bir önlem olarak küçük çocuklar dışarıda oynadıktan sonra ve yemekten önce ellerini mutlaka yıkamalılar. Ebeveynler, yerel yöneticileri oyun parklarında geri dönüştürülmüş lastik ya da çocuklar düştüğünde fazla güvenli olmayan ve solunumla ya da temasla sağlıklarını tehdit eden diğer maddelerden yapılmış zeminler yerine ahşap parçalarından yapılmış zeminler kullanmaları konusunda ikna edebilirler.”<br /> <br /> <strong>PARKLARA UYARI LEVHALARI KONULMALI</strong><br /> Parklar ve spor sahalarındaki toksik suni çimlerin de çocukların ve sporcuların sağlığını tehdit ettiğini belirten Mimar Varlık ile İç Mimar Çavdar, parklarda, oyun parklarında oyuncakların, park zemin ve aparatlarının hangi maddelerden yapıldığı ve olası zararları hakkında bilgilendirici uyarıların konulması gerektiğini sözlerine ekledi.</span></span>