Polikistik Over sendromu (PKOS) olarak da bilinen Polikistik Over Hastalığı, 12-45 yaş grubundaki kadınların %5 ila %10'unu etkileyen çok yaygın bir durumdur. Kadının hormonlarının dengesiz olması bir sorundur. Adet dönemlerinde sorunlara neden olabilir ve gebe kalmasını zorlaştırır. Temel özellikleri arasında yumurtlama, düzensiz dönemler, akne ve hirsuitizm yoktur. Tedavi edilmezse, insüline dirençli diyabet, obezite ve yüksek kolesterole neden olarak kalp hastalığına neden olur. Polikistik Over nedeni, belirtileri nelerdir, teşhis ve tedavisi nasıl yapılır sorularının yanıtları yazımızın devamında yer almaktadır.
Polikistik Over Sendromu (PKOS) Belirtileri Nelerdir?
Polikistik Over sendromu belirtileri birbirinden farklı hastalıkların alt nedeni olabileceğinden her biri farklı belirtilere sahiptir. Birbirinden farklı bu belirtiler aşağıda yer almaktadır.
- Adet düzensizliği
- Uykusuzluk veya zayıf uyku
- Duygudurum değişiklikleri
- Yüksek tansiyon
- Hiperkeratoz
- Uyku apnesi
- Karaciğer yağlanması
- Yeme bozuklukları
- Pelvik ağrısı
- Yırtılmış kist
- Kuru cilt
- Yorgunluk
- Baş ağrısı
Polikistik Over Sendromu (PKOS) aşağıdaki nedenlerden dolayı olur;
- Normalde, yumurtalıklar kadın seks menhormonları ve az miktarda erkek seks hormonu (androjen) yapar. Bunlar, her adet döngüsü sırasında yumurtalıklarda yumurtaların normal gelişimini düzenlemeye yardımcı olur.
- Polikistik over sendromu, bu seks hormonlarındaki dengesizlik ile ilişkilidir. PKOS'ta, biraz daha androjen yapmaya başlar. Bu, hastaların yumurtlamayı durdurmasına, sivilce almasına ve ekstra yüz ve vücut kılları çıkmasına neden olur.
- Foliküller yumurtalıkların içindeki yumurta içeren keselerdir. Normal olarak, her adet döngüsü sırasında bir veya daha fazla yumurta salınır. Buna yumurtlama denir.
- Polikistik over sendromunda, bu foliküllerdeki yumurtalar olgunlaşmaz ve yumurtalıklardan salınmaz. Bunun yerine, yumurtalıkta çok küçük kistler oluşturabilirler, dolayısıyla polikistik yumurtalıklar adını verirler.
- Ailedeki diğer kadınların PKOS'u, düzensiz dönemleri veya diyabeti varsa daha kişinin bu hastalığa yakalanma şansı daha yüksektir.
Polikistik Over Sendromu (PKOS) Teşhisi
PCOS tanısı genellikle klinik belirti ve bulgular ile konur. Doktor, düşük tiroid hormonu kan seviyeleri (hipotiroidizm) veya yüksek süt üreten hormon (prolaktin) gibi benzer özelliklere sahip diğer hastalıkları elemek isteyecektir. Ayrıca, yumurtalık veya adrenal bezlerin tümörleri, akne veya aşırı saç büyümesine neden olan, böylece PKOS semptomlarını taklit eden yüksek erkeklik hormonu (androjen) kan seviyeleri üretir.
Diğer koşulları elemek için doktorunuz fizik muayene yapar ve aşağıdakileri içeren bir dizi laboratuvar testi ister;
- Testosteron
- Adrenal bez tarafından üretilen bir steroid hormon olan dehidroepiandrosteron
- Kadın hormonları (folikül uyarıcı hormon ve prolaktin)
- Kan şekeri
- Kolesterol
- Tiroid fonksiyonu
Doktor pelvik ultrason almanızı da ister. Bu, doktorun yumurtalıkları görselleştirmesini sağlar ve PKOS tanısı doğrular. Polikistik Over tedavisi net olmamakla beraber hastalığın belirtilerini iyileştirici ve kişiyi rahatlatan bir takım işlemler vardır.
Polikistik Over Sendromu (PKOS) Tedavisi
PCOS'un nedenlerinin bilinmediği göz önüne alındığında, bu sendromun net bir tedavisi yoktur. Bunun yerine odak, rahatsız edici semptomları veya diğer hastalık riskini artıranları yönetmektir.
Sağlıklı bir diyet ve egzersiz, kilonuza bakılmaksızın PKOS'u yönetmenin önemli parçalarıdır. Obezite olan kadınlar için kilo kaybı önerilir. PKOS'u tedavi etmezken, semptomları azaltacaktır ve doğurganlığı artırmaya yardımcı olur.
PKOS'u yönetmek için kullanılan ilaçlar genellikle vücudun insülini nasıl kullandığını veya vücuttaki erkek ve kadın hormonları arasındaki dengeyi yeniden etkiler.
Gebelikte Polikistik Over Sendromu (PKOS): Hamile kalmak isteyen kadınlar için yumurtlamanın oluşmasına yardımcı olan infertilite ilaçları (örn; klomifen, gonadotropinler) önerilir. PKOS'lu kadınlar hamilelik komplikasyonları için daha yüksek risk altındadır. Oral kontraseptifler, hamile kalmaya çalışmayan kadınlar için PKOS ile ilişkili birçok semptomu yönetmek için kullanılır. Adet dönemlerini düzenler ve akneyi azaltır. Hormon seviyelerini etkileyen ve hamileliği planlamayan kadınlar tarafından kullanılan diğer seçenekler arasında progestinler ve antiandrojenler (örn; spironolakton) bulunur.
Çocuklarda Polikistik Over Sendromu (PKOS): Çocuklarda bu durum genellikle ergenlik döneminde karşılaşılmaktadır. Bu yaşlarda çocukların adetlerinde düzensizlik ve gecikmeler yaşanabilmektedir. Bu sebepten ergenlik döneminde polikistik over sendromu teşhisi yapmak oldukça zordur. Çocuklarda bu teşhisi koymak için 2 yıldan fazla düzensizlik ya da adet görememe olması gerekmektedir. Ergenlik bu hastalığın tedavisine başlamak için ilk etapta mevcut kilonun %10’unun verilmesi gerekmektedir. Daha sonra uzman doktorun eşliğinde ilaç tedaviye başlanmaktadır.
Plikistik over hastalığı hastanenin kadın hastalıkları ve doğum hem de endokrinoloji ve metabolik hastalıklar bölümünün her ikisininde kapsamaktadır. Oluşan adet düzensizliği 2-3 yıl normal olarak kabul edilse de bu süre aşıldığında mutlaka uzman bir doktora başvurmak gerekmektedir. Bunların yanında kadın doğum hastaneleri de belirtiler görüldüğünde gidilebilecek merkezlerden biridir.
