CHP’li Başevirgen önerge cevabına ilişkin yaptığı değerlendirmede, “ 2003-2012 yılları arasında, Tarım ve Orman Bakanlığı bütçesinden tarımsal amaçlı kooperatiflerin uyguladığı 1.858 adet projeye 2.138.746.833 TL, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı bütçesinden ise tarımsal amaçlı kooperatiflerinin uyguladığı 1.087 adet projeye 1.059.025.211 TL faiz destekli kredi uygulandığı açıklandı. Tarım ve Orman Bakanlığının, 2012 yılından günümüze kadar olan sürede ise 256 adet projeye 252.445.064 TL faiz destekli kredi verildiği belirtildi. Yani mevcut iktidar 2003-2012 yılları arasında verdiği kredi desteğini, 2012 yılından sonra yaklaşık 9 kat azaltmış. Kooperatifleri doğrudan desteklemek bir kenara, kullandırılan faiz destekli kredilerini bile kısmışlar” dedi.
Bekir Başevirgen, Sayıştay’ın verdiği rakamlar ile Bakanlığın verdiği rakamların birbirini tutmadığını söyleyerek, “Bakanlığın verdiği rakamlar ile Sayıştay’ın 2020 yılı denetim raporundaki rakamları da birbirini tutmuyor. Sayıştay’a göre; Bakanlık 1990-2017 yılları arasında toplam 1.238.898.530 TL kredi vermiş. Bakanlığa göre ise 2003-2012 yılları arasında, 2.138.746.833 TL’lik kredi kullandırılmış. Şimdi hangi rakamı dikkate alacağız?” diye sordu.
“Faydalanan kooperatif sayısı 7 kat azalmış”
Başevirgen, “Kooperatiflere kredi kullandırılması ile ilgili mevzuata bakıldığında, bahsi geçen bu projelerde uygulanan krediye esas faizin 1/2 - 1/4’ü bakanlık tarafından karşılanıyor ve kredinin verilişi ve dönüşü Ziraat Bankası aracılığıyla takip ediliyor. Kooperatif ortaklarının bu kredilerden faydalanabilmesi için 2012 yılına kadar kooperatif ortaklarının birbirilerine müteselsilen kefil olması yeterliyken, 2012 yılından sonra kredi kullanımı için çok daha fazla teminat istenmeye başlandı. Oluşan bu azalışın en büyük nedenlerinden biri de bu uygulama. Ülkemizde halen 840 binden fazla ortağı bulunan 8.210 adet Tarımsal Kalkınma Kooperatifi bulunduğu düşünüldüğünde bu kapsamda son 9 yılda sadece 256 adet (%3) kooperatife 252 milyon lira kredi kullandırılmış olması bu uygulamanın sonucudur. Tarımı desteklemesi gereken Ziraat Bankası, medya patronlarına kredi verirken göstermediği dikkati kooperatif başvurularında göstermiş olacak ki faydalanan kooperatif sayısı 7 kattan fazla azalmış” ifadelerini kullandı.
Bekir Başevirgen, devletlerin, örgütlü yapıların kurulmasını teşvik ederek, çiftçilerini güçlü ve rekabetçi kılmaya çalışması gerektiğini, Anayasamızda da kooperatifçiliğin teşvik edilip destekleneceği hususunun açıkça yer aldığını belirterek “1863 yılında çiftçilerin oluşturduğu kaynakla, devlet eliyle ve devlet himayesinde kurulan ve adına "Memleket Sandıkları" denilen organizasyon; kooperatiflerin ve Ziraat Bankası'nın temelini oluşturmuştu. Bugün ise Ziraat Bankası, çiftçiden aldığı o sermayeyi yandaş gazetelere kredi olarak dağıtıyor. Üç kuruş borcu olan kooperatif ve çiftçinin ise boğazına çöküyor. Bu ülkede, gerçekte kim kayrılıyor?” sorusunu yöneltti.
CHP’li Başevirgen, Bakanlığın farklı bölgelere aynı tip projeleri uygulatarak, ülkeyi resmen proje çöplüğüne çevirdiğini söyleyerek, “İktidar, kendisine güvenen kooperatiflerimizi borçlandırdı ama ürettiği ürünleri değersizleştirmek için yapılmaması gereken ne varsa yaptı. Süt hayvancılığı için kredi verdiler, ama milyonlarca damızlık hayvanı kooperatiflerden almak yerine ithal ettiler. Besi hayvancılığı için kredi verdiler, ama milyonlarca besi sığırını kooperatiflerden almak yerine ithal ettiler. Yetmedi, Sırbistan gibi üretimi sınırlı ülkelerden bile et ithal ettiler. Seracılık için kredi verdiler, ama artan gübre, tohum, ilaç ve enerji fiyatları karşısında kooperatifleri korumadılar. Üreticilerimizin sözde örgütü Tarım Kredi Kooperatifleri bile işi ticarete dökerek üyelerine hala ithal hayvan satıyor. Çiftçinin kara gün dostu TMO bile kendi üreticisinin elindeki malı ucuza kapatıyor sonra da dışarıdan fahiş fiyatlarla arpa, buğday ithal ediyor. Sonra da çıkıp ‘kooperatifler başarısız, bakınız borçlarını dahi ödeyemiyorlar’ diyebiliyorlar. Bunlar yetmiyormuş gibi kredi kullanma şanslarını da ellerinden alarak, kooperatifleri iyice çaresizliğe itiyorlar” şeklinde konuştu.
CHP Manisa Milletvekili Bekir Başevirgen’in önergesinde sorduğu, “ Bakanlığınızın 2020 yılı genel bütçesinde, tarımsal amaçlı kooperatiflerin kredilendirilmesine yönelik ne kadar ödenek tahsis edilmiştir? Ayrılan ödeneğin ne kadarı kullandırılmıştır? Bakanlığınız ile ilgili devlet bankası arasında yapılan protokole göre bu krediden faydalanmak isteyen kooperatiflerden ne gibi teminatlar istenmektedir? Sorularının hiçbiri yanıtlanmadı. Öyle görmezden gelerek, her yıl borçları öteleyerek ya da sorularımıza yanıt vermeyerek kangren olmuş bu sorunları çözemezler. Kooperatifleri güçlü kılmak zorundayız.” dedi.
