Antibiyotik; bakterilerin sebep olduğu hastalıkların tedavisinde kullanılan ve insan sağlığı açısından çok büyük öneme sahip ilaçlardır.
Kelime anlamı ile “antibiyotik” terimi, “hayata karşı” demektir. Bu kimyasal maddeler, bakterilerin çoğalmasını önlemekte ve bazen de bakterileri öldürmektedir.
Antibiyotikler etkili oldukları mikropların metabolik işlemlerine müdahale ederek çalışırlar. Antibiyotikler müdahale ettikleri metabolik işlemlere göre spesifiktir. Bu metabolik işlemlere örnek olarak; protein sentezi, hücre çeperi sentezi, nükleik Zasit sentezi veya hücre zarı fonksiyonlarını verebiliriz.
Bunun sonucunda bakteri hücresi ölebilir, ya da büyüme tamamen durur. Bizim kullandığımız antibiyotiklerde genel ilke, hastanın hücrelerine zarar vermeksizin, bakteri hücre yapısının bozulmasıdır. Antibiyotikler hayat kurtarır, ama bunların yanlış kullanımı bakterilerin ilaca olan bağışıklığını güçlendirir. Bu durumun sizi nasıl etkilediği ve nasıl engelleyebileceğiniz konusunda bilinçli olmak sağlığınız açısından hayati önem taşır. Bilinçsiz ve aşırı antibiyotik kullanımı bakterilerin kullanılan antibiyotiğe karşı direnç kazanmasına neden olabilir. Eğer mikroplar bir antibiyotiğe karşı direnç kazanırlarsa, artık o antibiyotiğin o mikroba karşı etkisi olmaz. Bu nedenle her bakteriye uygun olan antibiyotik kullanılmalıdır. Hastalığa neden olan etkenin bulunması ve bu etkene etkili olacak antibiyotiği bulmak için bir Kültür-Antibiyogram Testi denen laboratuvar testi yapılır. Sadece etkin olduğu mikroplara karşı kullanılmalıdırlar.
Peki antibiyotik hangi durumlarda kullanılmalıdır? Antibiyotikler genel olarak bakteri enfeksiyonlarının tedavisinde kullandığımız ilaçlardır. Bakteri enfeksiyonlarının yanı sıra kanser ve mantar enfeksiyonlarının tedavisinde de kullanılan antibiyotikler vardır. Sizce biz antibiyotikleri gerçekten sadece belirttiğimiz gibi sadece gereken durumlarda mı kullanıyoruz. Maalesef üzülerek söylüyorum ki çok gereksiz bir antibiyotik kullanımımız mevcut. En basit örnek olarak mesela kış aylarında üst solunum yolu enfeksiyonu geçiriyoruz ve hepimiz diyebilecek kadar çok büyük bir yüzdelik kısım bu süreçte antibiyotik kullanmaktadır. Aslında virüslerin neden olduğu grip, soğuk algınlığı, boğaz ağrısı veya öksürük gibi vakalarda ise etki göstermezler. Günümüzde çok örneği var ki kendinizden de belki anımsayabilirsiniz. Hafif bir ateş olsun hemen al bir antibiyotik, vücudunda kırgınlık mı var hemen al bir antibiyotik, burnun mu tıkandı hemen al bir antibiyotik gibi bunların örneklerini çoğaltmamız fazlasıyla mümkündür.
Antibiyotikleri yanlış kullandığınızda, bakterileri hem öldüremiyorsunuz, hem de güçlendirerek ölmelerini zorlaştırıyorsunuz. Bundan dolayı, çevrenizdekileri ve kendinizi korumak için antibiyotik kullanımını ciddiye alın ve yanlış kullanımı önleyin. Bilmeden kullanılan antibiyotikler hastalığı iyileştirmezler, vücuda zarar da verebilirler. İkinci önemli ve dikkat edilmesi gereken konu da antibiyotik başlanıldığında bitirilmelidir.
Yani 3. Gün iyileştim ben deyip bir kenara atmayacaksınız. Sonra ne mi olur? Bu sefer tekrar aynı enfeksiyona yakalandığınızda ve yine o yarıda bıraktığınız antibiyotiği kullanmaya başladığınızda bir etki göremeyeceksiniz. Yani o antibiyotiğe karşı direnç gelişmiş olacak.
Yeni bir antibiyotiğin geliştirilmesi ve kullanıma sunulması yaklaşık 10 yılı almaktadır. Uygunsuz kullanımlar sonucunda yeni geliştirilen antibiyotikler kullanılmaz hale gelmektedir.
Bilinçli ve uygun antibiyotik kullanımının yaygınlaştırılmasında doktorlar kadar toplumun da bilgilendirilmesi ve eğitilmesi gereklidir. Antibiyotik kullanım rehberleri ve politikalarının uygulanması, antibiyotik reçete edilmesinde kısıtlayıcı önlemlerin alınması, hastanelerde antibiyotik direncinin ve antibiyotik kullanım verilerinin düzenli olarak takibinin yapılması hastane enfeksiyonlarında yararlı olacaktır.
Ne yapacakmışız öyleyse? Hekiminiz gerek gördüğünde, reçete ettiği antibiyotiği ve dozajı, eczacınızın anlattığı biçimde kullanmalısınız. İlacınızı tamamen bitirmelisiniz. Kendi bildiğinize göre antibiyotik kullanmamalısınız.O masum görünen ufacık şeyler hayatınızı çok ciddi etkileyebilir.
Sağlıklı günler dilerim.
Ecz.Pelin AKKAYA
[email protected]
